czwartek, 23 sierpnia 2018

Toksoplazmoza- czy mam się pozbyć kota?

Czym jest Toksoplazmoza?


Toksoplazmoza jest chorobą pasożytniczą. Jest też zoonozą czyli chorobą odzwierzęcą. Inwazje wywołane są przez Toxoplasma gondii. Pasożyt ten występuje w tkankach wielu gatunków zwierząt. Żywicielami pośrednimi dla Toxoplasma gondii  mogą być zwierzęta gospodarskie głównie świnie, owce, kozy, dzikie gryzonie oraz  inne zwierzęta domowe w tym pies a także człowiek. Zaś wszystkie kotowate są żywicielami ostatecznymi.


Jak zaraża się kot?

Źródłem inwazji dla kotów są cysty znajdujące się w tkankach żywiciela pośredniego oraz oocysty zanieczyszczające środowisko zewnętrzne. W obu przypadkach inwazja następuje per os- czyli po zjedzeniu. Koty zarażają się najczęściej zjadając upolowane gryzonie, ptaki lub surowe mięso i narządy zarażonych zwierząt gospodarskich.

O co chodzi z tym kotem?

Istotna rola kotów w rozprzestrzenianiu toksoplazmozy związana jest z tym, że tylko koty jako żywiciele ostateczni mogą wydalać z kałem oocysty. Okres wydalania oocyst przez kota jest krótki i trwa od 3 do 20 dni.

W efekcie rozwoju Toksoplasma gondii w jelicie kotów powstają oocysty, które po wydaleniu z kałem do środowiska zewnętrznego (stadium niesporulowane)  po okresie  2-5 dni stają się inwazyjne (sporulacja) i zachowują zdolność do zarażenia przez wiele miesięcy. Takie oocysty są źródłem inwazji nie tylko dla kotów, ale dla innych zwierząt pełniących role żywicieli pośrednich w tym także człowieka.

Równocześnie z tym typowym dla żywiciela ostatecznego cyklem rozwojowym, przebiegającym w jelicie, u kotów odbywa się także pozajelitowy rozwój- typowy dla żywiciela pośredniego co powoduje powstawanie cyst w narządach wewnętrznych.

Koty w warunkach naturalnych w bardzo dużym procencie reagują dodatnio w odczynach serologicznych, co świadczy o istniejącej zwykle utajonej inwazji. Nie wszystkie one jednak stanowią źródło zakażenia.Obecność pasożyta w kale kotów stwierdzana jest rzadko, jedynie u około 1% populacji. Zagrożenie mogą stanowić młode koty.


U kotów po zarażeniu oocystami lub cystami toksoplazmoza może występować w postaci jelitowej z powstawaniem oocyst i pozajelitowej- narządowej z powstawaniem cyst.

Postać jelitowa u dorosłych zwierząt przebiega zazwyczaj bez żadnych objawów klinicznych  rzadko może pojawić się biegunka, lekka i krótkotrwała, jedynie wydalanie oocyst w kale świadczy o istniejącej inwazji.

Postać pozajelitowa praktycznie nigdy nie obserwuje się objawów klinicznych.

Może mieć przebieg ostry lub przewlekły- bezobjawowy, znaczenie ma tu wiek kota:
  • przy zarażeniu nowo narodzonych kociąt- przebieg ostry choroby z objawami zapalenia jelit, wątroby, mięśni, mięśnia sercowego, płuc oraz mózgu i najczęściej prowadzi do śmierci.
  • u kociąt 2 tyg i starszych mimo podobnych objawów nie dochodzi do zejść śmiertelnych
  • u kotów dorosłych inwazja przebiega zwykle bez objawowo.

Przy ostrym przebiegu choroby u młodych zwierząt może wystąpić brak apetytu, osowiałość, biegunka, wzrost ciepłoty ciała i wzmożone pragnienie. Dodatkowo może pojawić się duszność i duża wrażliwość na ból w okolicy wątroby i trzustki. W niektórych przypadkach może prowadzić do skrajnego wyczerpania i śmierci.

W przewlekłej toksoplazmozie obserwuje się zaburzenia ze strony układu pokarmowego (zmienny apetyt, brak łaknienia, biegunka), zaburzenia OUN (niezborność ruchów), niekiedy występuje gorączka i powiększenie żuchwowych węzłów chłonnych.

U wielu kotów po jednorazowym kontakcie z toksoplazmozą dochodzi do wytworzenia odporności immunologicznej.

Rozpoznanie- jest trudne, najczęściej stosuje się następujące metody:
  • w fazie patentnej zarażenia oocysty toksoplazmy można znaleźć podczas badania kału metodą flotacji
  • badania serologiczne

Zapobieganie:


Nie ma praktycznie możliwości zabezpieczenia przed zarażeniem Toxoplasma gondii kotów wolno wychodzących, polujących na gryzonie i ptaki.

Zapobieganie inwazji u kotów domowych jest dość trudne należy przestrzegać dwóch podstawowych  zaleceń :
  • wykluczenie z diety surowego mięsa-Koty żyjące w domu można chronić przed zakażeniem, podając im do jedzenia wyłącznie karmy komercyjne rybę lub mięso które uprzednio zostało poddane działaniu wysokiej temperatury minimum 70 stopni wewnątrz kawałka lub niskiej minus 20 stopni przez minimum 3 dni.
  • wskazana jest szczególna troska o zachowanie należytych warunków higienicznych-Żeby nie doszło do rozwinięcia się cyklu zarażenia typu żywiciel ostateczny-żywiciel pośredni kał kota musi zostać natychmiast uprzątnięty tak by znajdujące się w nim ewentualnie oocysty nie zdążyły osiągnąć zdolności inwazyjnej( nie dochodzi do sporulacji oocyst).  Kuwety powinny być codziennie sprzątane i dezynfekowane.

 

Inne zwierzęta:


U wszystkich innych gatunków pełniących rolę żywicieli pośrednich po zarażeniu oocystami nie dochodzi do rozwoju jelitowego a w związku z tym do tworzenia się i wydalania oocyst. Wyłącznie występuje rozwój bezpłciowy w wyniku którego powstają w tkankach i narządach tylko cysty.

Zwierzęta- żywiciele pośredni i człowiek zarażają się przez :
  • spożycie sporulowanych  oocyst wraz z pokarmem lub wodą, 
  • zjedzenie surowych tkanek innych zwierząt zawierających cysty toksoplazmy (surowego  mięsa) 
  • śródmacicznie przez łożysko przy tak zwanym zakażeniu pionowym
  • przypadkowy kontakt z trofozoitami T. gondii przy transplantacji narządów i tkanek, transfuzji świeżej krwi


Warto podkreślić, że oocysty Toxoplasma gondii są bardzo odporne na działanie niekorzystnych warunków środowiska, w tym także niskiej temperatury. W wilgotnym podłożu mogą przeżyć nawet 18-24 miesiące zachowując zdolność do inwazji. - ogródek, piaskownica, skrzynki balkonowe.

Ważną rolę w epizootiologii toksoplazmy odgrywa surowe mięso, w przypadku kotów także samodzielnie upolowana zdobycz- np. dzikie gryzonie.

W mięsie w temperaturze jaka panuje w lodówce 4 stopni cysty  mogą przeżyć i pozostać zdolne do zarażenia nawet przez 3 tygodnie. Niska temperatura -21 stopni a także wysoka np przy wędzeniu 50 stopni zabija cysty po około 20 minutach.

 

Czy psy też chorują na Toksoplazmozę?

 

Psy tak jak człowiek są żywicielami pośrednimi dla Toxoplasma gondii. Zarażenie psów następuje głównie per os przez zjedzenie oocyst toksoplazm wydalanych z kałem kota, a także przez zjedzenie cyst pasożyta znajdujących się w tkankach innych zwierząt pełniących rolę żywicieli pośrednich.
Same psy w odróżnieniu od kotów nie będąc żywicielami ostatecznymi tego pierwotniaka nie wydalają oocyst czyli form inwazyjnych. Nie stwierdzono również toksoplazm w wydzielinach i wydalinach psów nawet dodatnio reagujących w odczynach serologicznych, co stanowi dalsze potwierdzenie że psy nie stanowią niebezpieczeństwa jako źródło inwazji.

Kliniczna postać toksoplazmozy u psów ma rzadko miejsce, głównie przebiega bezobjawowo w postaci utajonej.  Jeżeli są obecne jakieś objawy to ze strony układu nerwowego, rzadziej stwierdza się postać płucną a najrzadziej postać żołądkowo jelitową.
Zapobieganie toksoplazmozie psów polega głównie na wyeliminowaniu z diety surowego mięsa.

 

Toksoplazmoza u ludzi

 

Według danych WHO  zarażenie dotyczy 1/3 ludności świata. W Polsce rozprzestrzenianie się inwazji T. gondii u ludzi obejmuje od 25% do 60% populacji.

Jak możemy zarazić się Toxoplasma?

Do zarażenia dochodzi najczęściej  przez spożycie oocyst (zanieczyszczone warzywa, owoce, woda) lub cyst znajdujących się w surowym lub niedogotowanym/niedopieczonym mięsie wieprzowym, baranim lub kozim.


Rodzaje toksoplazmozy u ludzi:

  • Toksoplazmoza nabyta
U zdrowych osób dorosłych zarażenie zwykle przebiega bezobjawowo lub skąpo objawowo. Objawy towarzyszące zarażeniu przypominają przebieg grypy- występują stany podgorączkowe, osłabienie, bóle głowy i mięśni, powiększenie węzłów chłonnych okolicy głowy. Ciężki przebieg toksoplazmozy obserwuje się u osób z niedoborami odporności.

  • Toksoplazmoza wrodzona
Zarażenie Toxoplasma jest szczególnie niebezpieczne dla kobiet w ciąży. W jego wyniku może dojść do zarażenia płodu, co może skutkować poronieniem lub wadami płodu. U niektórych dzieci objawy  pojawiają się 3-12 miesięcy po urodzeniu. Toksoplazmoza wrodzona może rozwinąć się tylko podczas jednej ciąży. Kolejne nie są zagrożone. Podstawowym kryterium rozpoznania pierwotnej toksoplazmozy u ciężarnej jest fakt pojawienia się u niej przeciwciał klasy IgM anty-Toxoplasma, a kilka tygodni później klasy IgG.

 Toksoplazmoza a ciąża?

 

Oczekiwanie na dziecko to niezwykły czas w życiu kobiety, a także całej rodzinny. Pojawiają się wtedy różne wątpliwości czy tryb życia który prowadzimy jest właściwy, zdrowy, czy przestrzega się wszystkich zasad które zapewnią najlepszy rozwój i bezpieczeństwo dziecku. Zaczynamy szukać porad czy nasze postępowanie jest właściwe. Wśród masy przydatnych informacji jakie możemy znaleźć w internecie lub usłyszeć od znajomych lub rodzinny znajdą się i takie które swoje uzasadnienie wywodzą z przesądów przekazywanych z pokolenia na pokolenie. Do tego rodzaju tradycji należy zaliczyć przestrzeganie przed złymi skutkami posiadania zwierzęcia w domu. Chodzi tu w szczególności o kota, który traktowany jest jako znaczące zagrożenie dla zdrowia ciężarnej kobiety. W związku z czym jedynym rozwiązaniem ma być pozbycie się zwierzęcia z domu. Przyczyną domowej paniki oraz tak radykalnych zachowań ma być właśnie toksoplazmoza i nieszczęsny kot przedstawiany jako główny jej roznosiciel i przyczynek. Oddanie ukochanego pupila w dzisiejszych czasach należy uznać za całkowicie nieuzasadnione. Przy zachowaniu podstawowych zasad higieny żaden kot nawet polujący nie stanowi zagrożenia. Nie jest też zagrożeniem dla kobiet w ciąży.

Należy nadmienić, że źródłem zakażenia toksoplazmozą dla ludzi jest przede wszystkim surowe niemrożone lub niedogotowane mięso wieprzowe rzadziej baranie.

Groźne jest zarażenie się Toxoplasma gondii kobiet w ciąży. Pierwotniak ten jest w stanie przechodzić przez łożysko i wnikać do płodu. W zależności od momentu inwazji i liczby patogenów może spowodować poronienie-zakażenie w pierwszym trymestrze, przedwczesny poród, obumarcie płodu, zaburzenia rozwojowe płodu są to tak zwane formy wrodzone toksoplazmozy- zakażenie w drugim lub trzecim trymestrze ciąży.

Wytwarzanie przez toksoplazmę cyst w organizmie żywiciela pośredniego powoduje powstawanie u niego czynnej odporności immunologicznej, chroniącej przed powtórnymi zakażeniami. Kobieta która przed zajściem w ciążę ma odpowiedni poziom przeciwciał przeciw toksoplazmozie nie jest zagrożona ponowną inwazją a co za tym idzie niebezpieczeństwem uszkodzenia płodu.

W celu ochrony ludzi przed zakażeniem toksoplazmą szczególnie serologiczne ujemnych ciężarnych kobiet w ciąży, osób o obniżonej odporności i dzieci zaleca się:
  • unikanie spożywania surowej, niemrożonej lub niedogotowanej wieprzowiny i baraniny- nie powinno się próbować nawet niewielkich ilości przy przygotowaniu posiłków
  • dokładne mycie rąk  po zabawie w piaskownicy, po pracy w ogrodzie (zaleca się używanie rękawic), przed przygotowaniem posiłku i przed jedzeniem, po czyszczeniu kociej kuwety
  • dokładne mycie owoców i warzyw które spożywane są w stanie surowym
  • dokładne mycie deski do krojenia, naczyń i rąk po kontakcie z surowym mięsem oraz brudnymi warzywami i owocami
  • dokładne czyszczenie kocich kuwet
  • leczenie farmakologiczne kotów które wydalają z kałem cysty toksoplazmy

O Toksoplazmozie u ludzi, szczególnie u kobiet w ciąży pisała mamaginekolog w tym poście.
Serdecznie polecam.


A czy wy  miałyście takie dylematy co zrobić ze swoim pupilem? Podzielcie się swoimi historiami.

33 komentarze:

  1. Och! Posyłam post moim znajomym - jest świetny! Naprawdę dobrze przeczytać rzeczowy i rzetelny artykuł o chorobie, a nie zespół mitów i przesądów!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. dziękuję, cieszę się że się podoba, staram się przekazywać rzetelne informacje

      Usuń
  2. Dużo praktycznej, szczegółowej i cennej wiedzy. Wpis godny uwagi, by wiedzieć więcej, móc zapobiegać tej chorobie i zabezpieczać przed nią. Dzięki za ten tekst, bo wielu rzeczy nie wiedziałem.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. dziękuję za komentarz, cieszę się że post okazał się praktyczny

      Usuń
  3. Bardzo dobrze przygotowany wpis- brawo!

    OdpowiedzUsuń
  4. Świetny wpis. Nożna powiedzieć że dla każdego coś ciekawego

    OdpowiedzUsuń
  5. Kobiety przed ciążą mające kota powinny przeczytać ten wpis!

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Mam nadzieję, że dotrze on do takich osób, zależy mi na pogłębianiu rzetelnej wiedzy w społeczeństwie.

      Usuń
    2. Uważam, że to bardzo ważne dla kobiet w ciąży

      Usuń
    3. Jest to istotne, warto znać prawdziwe fakty niż poddawać się mitom dotyczącym tej choroby

      Usuń
  6. Ja bym nie chciała się pozbyć kotka ��

    OdpowiedzUsuń
  7. Świetny wpis! Bardzo dużo konkretnej wiedzy w przystępnej formie :)

    OdpowiedzUsuń
  8. Jaki rzetelny wpis!
    Nie mam zwierzaka, ale przeczytałam z ogromną ciekawością i dowiedziałam się więcej niż w liceum na profilu biologiczno-chemicznym :)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. dziękuję, zależało mi aby fachowo przedstawić wszystko o tej chorobie

      Usuń
  9. Jeżeli masz słaby system odpornościowy,
    to zachorujesz na wszystko , nie tylko na choroby odzwierzęce.
    Toksoplazmoza jest ciągle demonizowana, a tak naprawdę choruje na nią niewiele osób ,
    a zapytany ginekolog odpowiada ,że się z nią nie zetknął przez kilkadziesiąt lat.
    Gdyby ta choroba była taka zaraźliwa, to wszystkie panie weterynarz ,
    a one też bywają w ciąży,
    a są to młode dziewczyny byłyby nią zarażone.
    Dbajmy o swój system odpornościowy a żadna choroba nas nie ruszy :-)
    I nie róbmy złej prasy kotom ...

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Wokół tej choroby urosło wiele mitów, zarażenie nie zależy od układu odpornościowego. A Panie Weterynarz mają w większości już przeciwciała przeciwko tej chorobie ze względu na styczność z tym na co dzień. Po drugie w tym zawodzie ze względu na styczność z wieloma patogenami jest zalecane w ciąży pójście na zwolnienie lekarskie.

      Usuń
  10. W końcu dowiedziałam konkretów o tej chorobie, wiedziałam, że jest, ale nie znałam konkretów. Wiem, że niektórzy dziwacznie zaczynają podchodzić do zwierząt jak dowiadują się, że w bliskiej rodzinie kobieta spodziewa się dziecka.

    OdpowiedzUsuń
  11. O tej chorobie najczęściej mówi się kiedy pojawia się ciąża, ale ludzie lubiący zwierząt straszą przez cały rok. dobry wpis.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. dziękujemy, zależy nam na przekazaniu fachowej wiedzy, jeżeli zachowa się podstawowe zasady to nie ma się czego obawiać

      Usuń
  12. Solidna porcja wiedzy;) good job!

    OdpowiedzUsuń
  13. Dobry post. Nie wiedziałam o tej chorobie tak dużo jak po przeczytaniu posta. Mamy dwa pieski ale nigdy nikt z nas ani zwierzątka nie miały problemów.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. często nie zdajemy sobie sprawy, że posiadamy już przeciwciała toksoplazmozy

      Usuń
  14. Właśnie się zorientowałam, jak mało wiem o kotach, a jednego mam w domu i jakoś do tej pory nie wpadłam na taki temat... Jajć

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. koty to cudowne zwierzaki,warto coś więcej o nich wiedzieć

      Usuń
  15. Przyznam się, że o Toksoplazmozie, że coś takiego jest, dowiedziałam się będąc w ciąży... wcześniej nawet nie miałam pojęcia, że coś takiego może występować. ;-p

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Ten temat jest najbardziej poruszany właśnie w ciąży :)

      Usuń
  16. Jestem zdania, że kocięta jako pupile są całkiem przyjazne. Tym bardziej, że ja również posiadam u siebie fajnego kotka. Wielce podoba mi się to co przedstawiono w https://glos24.pl/jak-widzi-kot i moim zdaniem, faktycznie tak jest często. W sumie koty są całkiem popularnym pupilem domowym.

    OdpowiedzUsuń
  17. Bardzo fajnie napisane. Jestem pod wrażeniem i pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. dziękuje, zależało mi na rzetelnym przekazaniu informacji.

      Usuń